Inhoud
Inflammatoire darmaandoening (IBD) wordt geassocieerd met verschillende andere aandoeningen, waaronder de leveraandoening, primaire scleroserende cholangitis, kloven, fistels en artritis. Artritis is de meest voorkomende extraintestinale complicatie en treft naar schatting 25 procent van alle IBD-patiënten. De twee meest voorkomende vormen van artritis bij IBD-patiënten zijn perifere artritis en axiale artritis.Omdat artritis zo vaak voorkomt, is het belangrijk dat mensen met IBD aandacht besteden aan pijntjes en kwalen. Hoewel een bepaalde hoeveelheid pijn typerend zal zijn, moet deze toch naar voren worden gebracht tijdens afspraken met uw artsen. Gewrichten zo gezond mogelijk houden en activiteiten vermijden die schade aanrichten, en eventuele problemen voorkomen als ze zich voordoen, is van vitaal belang. Als pijn hinderlijk wordt, moet dit worden besproken met een gastro-enteroloog of een reumatoloog voordat u met pijnstillers begint, omdat mensen met IBD mogelijk bepaalde soorten medicijnen moeten vermijden (voornamelijk NSAID's, zie onderstaande discussie).
Perifere artritis
Perifere artritis komt het meest voor bij mensen met colitis ulcerosa of de ziekte van Crohn van de dikke darm. Van de verschillende soorten artritis die mensen met IBD treffen, wordt geschat dat 60% tot 70% wordt getroffen door perifere artritis. Typisch volgt het verloop van de artritis dat van de IBD, waarbij opflakkeringen en remissie samenvallen.
Er is geen enkele test die perifere artritis kan diagnosticeren. In plaats daarvan worden verschillende tests, zoals bloedonderzoek, analyse van gewrichtsvloeistof en röntgenfoto's, gebruikt om andere aandoeningen uit te sluiten die de symptomen zouden kunnen veroorzaken.
Symptomen van perifere artritis zijn onder meer:
- Gewrichtspijn
- Zwelling van de gewrichten
- Stijfheid in een of meer gewrichten
- Symptomen die migreren tussen gewrichten
Perifere artritis heeft de neiging de elleboog, pols, knie en enkel te beïnvloeden. Wanneer pijn van perifere artritis onbehandeld blijft, kan deze enkele dagen tot weken aanhouden; blijvende schade aan de gewrichten wordt echter meestal niet gevonden.
De behandeling van perifere artritis houdt vaak in dat pijnlijke gewrichten rusten, samen met spalken en af en toe vochtige hitte. Door een fysiotherapeut voorgeschreven oefeningen worden gebruikt om het bewegingsbereik te verbeteren. Niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's) worden soms gebruikt om de roodheid, zwelling en pijn van ontstoken gewrichten te verminderen, maar NSAID's kunnen de symptomen van IBD verergeren.
Een andere methode om deze vorm van artritis te behandelen, is om controle te krijgen over de ontsteking in de dikke darm als gevolg van IBD. De symptomen van artritis zullen gewoonlijk verminderen wanneer de IBD in rust is, en verschillende geneesmiddelen die worden gebruikt om IBD te behandelen, kunnen ook nuttig zijn voor perifere artritis. IBD-patiënten die met prednison worden behandeld, krijgen vaak een extra bijwerking van gewrichtspijn. Patiënten die anti-tumornecrosefactor-alfa (anti-TNF) -geneesmiddelen krijgen, zoals Remicade (infliximab) of Humira (adalimumab), om hun IBD te behandelen, kunnen ook een verbetering van de artritissymptomen ervaren. Azulfidine (sulfasalazine), een 5-aminosalicylaat-medicijn dat al lang wordt gebruikt om IBD te behandelen, kan ook verlichting van de symptomen bieden, hoewel er niet veel bewijs is om het gebruik ervan te ondersteunen. Een ander medicijn dat wordt voorgeschreven om IBD te behandelen, methotrexaat, kan ook een effectieve behandeling zijn voor perifere artritis.
Axiale artritis (spondyloartropathie)
In gevallen van axiale artritis kunnen de symptomen maanden of jaren vóór het begin van IBD optreden. Symptomen zijn onder meer pijn en stijfheid in de gewrichten van de wervelkolom die 's ochtends het ergst is, maar zal verbeteren met lichamelijke activiteit. Actieve axiale artritis treft meestal jongere mensen en gaat zelden door bij patiënten ouder dan 40.
Axiale artritis kan leiden tot fusie van de botten van de wervelkolom. Deze permanente complicatie kan leiden tot een afname van het bewegingsbereik in de rug en een beperking van de ribbeweging die het vermogen om diep adem te halen belemmert.
Het doel van de behandeling van axiale artritis is om het bewegingsbereik van de wervelkolom te maximaliseren. Fysiotherapie, waarbij gebruik wordt gemaakt van houdings- en rekoefeningen en de toepassing van vochtige warmte op de rug, zijn twee veel voorkomende behandelingen. Sommige patiënten hebben baat bij behandeling met NSAID's.
Het behandelen van de IBD heeft meestal geen effect op dit type artritis; anti-TNF-medicatie en azulfidine kunnen echter enig voordeel hebben bij het verminderen van de symptomen.
Spondylitis ankylopoetica
Spondylitis ankylopoetica (AS) is een vorm van artritis waarbij de gewrichten in de wervelkolom en het bekken ontstoken raken. AS heeft de neiging om mensen met de ziekte van Crohn vaker te treffen dan mensen met colitis ulcerosa, en mannen vaker dan vrouwen. AS wordt als zeldzaam beschouwd omdat het slechts naar schatting 1% tot 6% van degenen met IBD treft. Er kan ook een genetische component aan AS zijn, maar wat deze vorm van artritis veroorzaakt, is nog onbekend.
Het begin van AS gaat meestal gepaard met een verlies aan flexibiliteit in de onderste wervelkolom. De behandeling omvat pijnbestrijding en revalidatie om de flexibiliteit van de wervelkolom te behouden. Remicade en Humira zijn goedgekeurd voor de behandeling van zowel IBD als AS en kunnen effectief zijn bij het gelijktijdig behandelen van beide aandoeningen. Azulfidine kan nuttig zijn bij het verminderen van symptomen, met name ochtendstijfheid. Sommige onderzoeken hebben aangetoond dat methotrexaat nuttig is voor AS, terwijl andere geen voordeel laten zien; methotrexaat wordt vaak gebruikt om AS te behandelen in combinatie met andere geneesmiddelen. Maar zelfs met therapie zijn sommige mensen met as nog steeds symptomatisch en kunnen de botten van de wervelkolom samensmelten.