Inhoud
- Hoe wordt cardiale tamponade geproduceerd?
- Wat zijn de oorzaken van harttamponade?
- Wat zijn de symptomen van cardiale tamponade?
- Hoe wordt de diagnose van cardiale tamponade gesteld?
- Hoe wordt harttamponade behandeld?
- Een woord van Verywell
De vloeistof die tamponade veroorzaakt, is meestal een typische pericardiale effusie (dat wil zeggen de ophoping van een abnormale hoeveelheid vloeistof in de pericardiale zak) of bloeding in de pericardiale zak. Harttamponade kan acuut verschijnen, of zich vrij geleidelijk ontwikkelen. In beide gevallen zijn de symptomen meestal behoorlijk opvallend, en voor het oplossen van de symptomen moet het overtollige vocht snel uit de pericardiale zak worden verwijderd.
Hoe wordt cardiale tamponade geproduceerd?
Harttamponnade treedt op wanneer verhoogde druk in de pericardiale zak, veroorzaakt door de overtollige vloeistof, voldoende wordt om de vulling van het hart tijdens diastole te beperken. Omdat het hart niet langer volledig kan worden gevuld, wordt er bij elke hartslag minder bloed uitgeworpen en moet het hart veel harder werken om in de behoeften van het lichaam te voorzien. Bovendien heeft het zuurstofrijke bloed dat vanuit de longen naar het hart terugkeert, de neiging een back-up te maken, waardoor congestie in de longen en aders ontstaat.
De hoeveelheid pericardvocht die nodig is om tamponade te produceren, hangt af van hoe snel de vloeistof zich heeft opgehoopt. Als de pericardiale vloeistof snel toeneemt, heeft het pericardium geen tijd om "uit te rekken" en kan de druk in de pericardiale ruimte enorm toenemen, zelfs met een relatief kleine hoeveelheid vloeistof. Aan de andere kant, als de pericardiale vloeistof zich geleidelijker ophoopt (bijvoorbeeld over een periode van dagen of weken), heeft het pericard de tijd om zich uit te strekken om de extra vloeistof op te vangen. In dit geval kan de druk in de pericardiale ruimte niet substantieel toenemen totdat de pericardiale effusie behoorlijk groot is geworden, tot het punt waarop het pericardium niet meer in staat is zich uit te rekken.
Wat zijn de oorzaken van harttamponade?
Harttamponade kan worden veroorzaakt door een van de aandoeningen die pericardiale effusie veroorzaken. Deze omvatten:
- Pericarditis
- Dressler-syndroom
- Infecties (viraal, bacterieel of schimmel)
- Auto-immuunziekten zoals lupus
- Trauma op de borst als gevolg van een ongeval of chirurgisch trauma
- Kanker
- Stralingstherapie op de borst
- Hypothyreoïdie
- Aortadissectie
- Geneesmiddelen (vooral hydralazine, isoniazide en procaïnamide)
Wat zijn de symptomen van cardiale tamponade?
Het type en de ernst van de symptomen hangen af van het feit of de tamponade zich acuut of geleidelijk heeft ontwikkeld. Acute tamponade wordt meestal geproduceerd door trauma op de borst, hartchirurgie of andere invasieve hartprocedures, zoals hartkatheterisatie of door aortadissectie. In al deze omstandigheden kan bloed de pericardiale zak binnen enkele seconden of minuten vullen, waardoor een snel en ernstig hartprobleem ontstaat. Omdat de overtollige vloeistof (dat wil zeggen bloed) in de pericardiale zak zich onder deze omstandigheden snel ophoopt, kan tamponade zich zelfs met een relatief kleine hoeveelheid pericardiale vloeistof ontwikkelen. De symptomen zijn onmiddellijk opvallend en ernstig. Pijn op de borst, ernstige kortademigheid en tachycardie en hartkloppingen komen vaak voor. Er kan een zeer lage bloeddruk optreden, samen met een abnormaal koele huid, blauwachtige verkleuring van de huid en verminderde urineproductie.
Acute harttamponade is een medisch noodgeval en een snelle dood is waarschijnlijk als het niet snel wordt behandeld.
Harttamponnade die het gevolg is van andere aandoeningen dan trauma, medische procedures of aortadissectie heeft de neiging zich iets geleidelijker te ontwikkelen, gewoonlijk gedurende dagen of weken. De pleurale effusies in deze "subacute" gevallen hebben de neiging veel groter te zijn dan in acute gevallen, aangezien het pericardium gewoonlijk tijd heeft om zich uit te strekken om de meer geleidelijke vochtophoping op te vangen. De symptomen zijn ook minder dramatisch. Patiënten met subacute tamponade ervaren over het algemeen een volheid of ongemak op de borst, gemakkelijk vermoeidheid, kortademigheid met minimale activiteit en oedeem in de benen en voeten. Maar hoewel de symptomen zich minder dramatisch kunnen ontwikkelen dan bij acute tamponade, kunnen ze uiteindelijk behoorlijk ernstig worden. Deze meer geleidelijke vorm van harttamponade kan ook fataal worden, en een snelle behandeling is nog steeds nodig.
Hoe wordt de diagnose van cardiale tamponade gesteld?
De arts zal gewoonlijk harttamponade vermoeden door te luisteren naar de symptomen van de patiënt, door de klinische omstandigheden (zoals de vermoedelijke aanwezigheid van een van de medische aandoeningen waarvan bekend is dat ze tamponade veroorzaken) en door lichamelijk onderzoek. Aanvullende aanwijzingen kunnen worden verkregen met een röntgenfoto van de borstkas en een elektrocardiogram. Zodra deze aandoening wordt vermoed, kan de diagnose gemakkelijk worden bevestigd met een echocardiogram.
Klinisch is het soms moeilijk om het verschil te zien tussen harttamponade en een vergelijkbare aandoening die constrictieve pericarditis wordt genoemd, omdat de symptomen en het lichamelijk onderzoek bij deze twee aandoeningen vaak erg op elkaar lijken. Meestal kan echocardiografie echter gemakkelijk onderscheid maken tussen deze twee aandoeningen.
Hoe wordt harttamponade behandeld?
De behandeling van harttamponnade is om het overtollige pericardvocht uit de pericardiale zak te verwijderen. Het verwijderen van vloeistof verlicht onmiddellijk de druk in de pericardiale zak en stelt het hart in staat zijn normale functie te hervatten.
De verwijdering van pericardvocht wordt gewoonlijk bereikt door middel van een pericardiocentese, dat wil zeggen het afvoeren van de vloeistof door een flexibele katheter die in de pericardiale ruimte wordt ingebracht. Chirurgische drainage wordt meestal gedaan als, naast het aftappen van de vloeistof, om diagnostische redenen een biopsie van het pericardium nodig is. Als de pericardiale effusie terugkomt nadat deze is gedraineerd, kan een pericardiëctomie (chirurgische verwijdering van het pericardium) nodig zijn om verdere recidieven te voorkomen.
Zolang het snel wordt gediagnosticeerd en snel wordt aangepakt, kan harttamponade vrijwel altijd effectief worden behandeld, en het resultaat op lange termijn hangt meestal voornamelijk af van de aard en de ernst van de onderliggende medische oorzaak.
Een woord van Verywell
Pericardiale tamponade is een levensbedreigende aandoening die wordt veroorzaakt door een ophoping van vocht in de pericardiale zak, waardoor het hart vernauwt. Omdat het verwijderen van het overtollige pericardvocht de hartfunctie onmiddellijk herstelt, is het belangrijk om deze aandoening snel te diagnosticeren en te behandelen.