Inhoud
- Rol van flebotomie
- Verwachtingen van flebotomie
- Bijwerkingen van flebotomie
- Flebotomie voor andere aandoeningen
Rol van flebotomie
Door de jaren heen is aderlaten voor de meeste medische aandoeningen uit de gratie geraakt, omdat het is vervangen door meer gerichte behandelingen. Flebotomie speelt echter nog steeds een belangrijke rol bij de behandeling van drie aandoeningen: polycythaemia vera (PV), erfelijke hemochromatose (ijzerstapelingsstoornis) en porfyrie cutenea tarda (PCT).
Polycythaemia vera is een aandoening waarbij een genetische mutatie ervoor zorgt dat het beenmerg te veel rode bloedcellen (erytrocytose of polycytemie), bloedplaatjes (trombocytose) en witte bloedcellen (leukocytose) aanmaakt. Deze toename van de bloedcellen, met name de rode bloedcellen, verdikt het bloed waardoor de bloedstroom vertraagt. Het verwijderen van bloed via therapeutische aderlaten kan de symptomen verbeteren en het risico op bloedstolsels verminderen.
Erfelijke hemochromatose is een erfelijke aandoening die een verhoogde opname van ijzer uit de voeding veroorzaakt, wat resulteert in ijzerstapeling. Overtollig ijzer veroorzaakt voornamelijk schade aan de lever, het hart en de alvleesklier. Door het verwijderen van rode bloedcellen wordt het beenmerg gestimuleerd om nieuwe rode bloedcellen aan te maken met behulp van ijzer dat in het lichaam is opgeslagen.
PCT is een aandoening die wordt veroorzaakt door een tekort aan een enzym (chemische stof) dat nodig is om heem te maken (bestanddeel in rode bloedcellen dat ijzer vervoert). Dit veroorzaakt de opbouw van porfyrines in overmatige hoeveelheden die resulteren in blaarvorming van de huid bij blootstelling aan licht.Omdat het een ijzergerelateerde aandoening is, is het verwijderen van ijzerhoudende rode bloedcellen via aderlaten de voorkeursbehandeling.
Verwachtingen van flebotomie
Flebotomie is een vrij eenvoudige procedure. Het kan worden gedaan in het kantoor van een arts, in het ziekenhuis of in een bloeddonatiecentrum. Het lijkt erg op het doneren van bloed.
Een naald wordt in een groot bloedvat geplaatst, meestal in de elleboogplooi, om bloed te verwijderen. Bloed kan worden verzameld in een zak of in spuiten. Meestal wordt bij volwassenen een halve liter bloed (450 - 500 ml) per keer verwijderd. De frequentie van aderlaten zal variëren op basis van uw medische toestand en laboratoriumwaarden.
Voor PV wordt aderlaten één of twee keer per week uitgevoerd totdat de hematocriet (meting van de concentratie van rode bloedcellen) bijna normaal is. Vervolgens wordt elke paar maanden een aderlaten uitgevoerd om de hematocriet bijna normaal te houden. Bij erfelijke hemochromatose kunnen aderlatingen wekelijks plaatsvinden totdat de ferritine (meting van ijzervoorraden) normaal is. Om te voorkomen dat het ijzergehalte zich opnieuw opstapelt, zal aderlaten elke twee tot vier maanden worden uitgevoerd Bij PCT wordt aderlaten elke twee weken gedurende drie tot vier maanden uitgevoerd en stopgezet.
Mogelijk kunt u een therapeutische aderlaten ondergaan in uw plaatselijke bloeddonatiecentrum. Het centrum heeft een doktersopdracht nodig om de therapie te voltooien. Daarnaast keurde de Food and Drug Administration (FDA) in 2015 een regel goed die onder meer aangaf dat bloed dat wordt gedoneerd door mensen met erfelijke hemochromatose niet langer met de aandoening gelabeld hoeft te worden zolang de andere bloeddonorcriteria zijn voldaan, en dat de therapeutische aderlaten (TP) werd voorgeschreven door een erkende zorgverlener Er zijn geen kosten verbonden aan therapeutische aderlaten, ongeacht of de patiënt voldoet aan de geschiktheidscriteria van de donor.
Bijwerkingen van flebotomie
De belangrijkste bijwerkingen van aderlaten zijn gerelateerd aan de verandering in bloedvolume. U kunt achteraf duizeligheid of een lage bloeddruk ervaren, maar anderen verdragen het zonder problemen. Dit is de reden waarom de technicus u na de bloeddonatie vraagt om langzaam te gaan zitten voordat u gaat staan. Je moet daarna veel water drinken. Als de symptomen aanhouden of ondraaglijk zijn, kan nadat het bloed is verwijderd, zoutoplossing worden toegediend via het infuus om het verwijderde volume te vervangen.
Flebotomie voor andere aandoeningen
Flebotomie heeft ook toepassingen in een paar andere aandoeningen. Mensen die meerdere transfusies van rode bloedcellen krijgen voor medische aandoeningen zoals kanker, sikkelcelanemie en thalassemie, lopen het risico om ijzerstapeling te ontwikkelen (eerder verworven dan geërfd, zoals hierboven besproken). Wanneer deze mensen de therapie voltooien (geen chemotherapie meer nodig hebben, genezen door beenmergtransplantatie), is aderlaten een zeer effectief hulpmiddel om overtollig ijzer te verwijderen. In deze voorbeelden zal aderlaten niet levenslang duren, maar alleen totdat de juiste hoeveelheid ijzer is verwijderd.
Flebotomie kan ook worden gebruikt bij mensen met sikkelcelanemie die een levenslange bloedtransfusie nodig hebben om beroertes te voorkomen. In dit geval gaat aderlaten gepaard met transfusie van rode bloedcellen en wordt een gedeeltelijke wisseltransfusie genoemd. Transfusie van rode bloedcellen wordt gebruikt om het verwijderde bloed te vervangen in plaats van een zoutoplossing, zoals hierboven besproken. Dit kan een effectief hulpmiddel zijn om de ijzerophoping bij deze mensen tot een minimum te beperken.